Zaburzenie obsesyjno - kompulsyjne
(nerwica natręctw)
Czym jest zaburzenie obsesyjno - kompulsyjne?
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (dawniej: nerwica natręctw) to zaburzenie, którego cechą charakterystyczną jest występowanie niechcianych, natrętnych myśli (obsesje) i/lub czynności (kompulsje), którym trudno się oprzeć. Każda próba powstrzymania się od nich wiąże się z narastającym lękiem, poczuciem winy, napięciem i cierpieniem.
Jakie są objawy zaburzenia obsesyjno - kompulsyjnego?
Natrętne myśli (obsesje) – mają charakter nasilony, intensywny i praktycznie zawsze są przeżywane przez pacjenta jako „przykre”, „wstydliwe „niechciane”. Obsesje pojawiają się wbrew woli pacjenta i budzą silny lęk.
Obsesyjne myśli to:
Natrętna niepewność na przykład: czy drzwi zostały zamknięte, żelazko wyłączone, kurki z wodą/ gazem zakręcone, przedmioty zostały ułożone właściwej pozycji, ręce zostały skutecznie zdezynfekowane, człowiek na przejściu nie został potrącony,
Myśli niechciane, bluźniercze, obsceniczne, wulgarne nasilające się w miejscach czy okolicznościach, w których szczególnie byłyby niemile widziane (np. kościół, modlitwa, spotkanie z szefem, bliską osobą),
Impulsy natrętne – np. nasilone, nieodparte myśli o tym, aby zacząć krzyczeć, zrobić rzecz kompromitującą lub też zachować się agresywnie wobec osób, w stosunku do których nie mamy złych zamiarów (popchnąć przechodnia, wyskoczyć przez okno, skrzywdzić dziecko). Impulsy te nie są przez pacjentów realizowane, ale skłaniają do wykonywania czynności zapobiegawczych lub unikania.
Ruminacje – ciągła, wielogodzinna, bezużyteczna, pseudoanaliza jednego tematu, kwestii lub myśli z niemożnością dojść do stanowiska w danej sprawie.
Zachowania kompulsywne to powtarzające się zachowania lub akty psychiczne, które pacjent podejmuje w celu redukcji lęku lub poczucia winy. Główne cechy kompulsji to: powtarzalność, stereotypowy charakter, poczucie przymusu ich wykonywania, poczucie braku kontroli, uzyskanie dzięki nim przejściowej redukcji niepokoju. Kompulsje są częściowo akceptowane, choć mimo wszystko postrzegane jako nadmierna i wyolbrzymione. Mimo to pacjent nie jest zdolny do ich zaprzestania.
Przykładowymi kompulsjami są:
- natrętne sprawdzanie drzwi, kurków z wodą,
- wysiadanie z samochodu i sprawdzenie czy nie potrąciło się kogoś na drodze,
- dezynfekcja i mycie rąk, przedmiotów,
- poprawianie, układanie, porządkowanie,
- czynności złożone, przypominające dziwaczne rytuały, które pacjent musi wykonać, aby zapobiec narastającemu napięciu lub groźbie katastrofalnych, konsekwencji (np. „muszę zmówić 10 razy modlitwę, bo inaczej coś złego stanie się mojemu dziecku, muszę unikać słowa „śmierć”, bo ktoś z bliskich umrze”),
- przymusowe zbieranie i gromadzenie przedmiotów
Jak leczyć zaburzenie obsesyjno - kompulsyjne?
Leczenie nerwicy natręctw jest procesem złożonym, długotrwałym i zależy od wielu czynników. Im szybciej pacjent zgłosi się po pomoc, tym większa szansa na wyleczenie. Praca terapeutyczna jest bardzo zindywidualizowany procesem, ponieważ uzależniona jest od przyczyn i długości trwania zaburzenia. Trwa od roku do kilku lat. W leczeniu nerwicy natręctw wykorzystuje się również leki, które znacząco zmniejszają objawy. Około 75% pacjentów osiąga pełne wyleczenie. Najskuteczniejszą metodą leczenia nerwicy natręctw jest psychoterapia psychodynamiczna, która pomaga przepracować przyczyny powstania zaburzenia, aby wyleczyć je trwale w połączeniu z terapią behawioralno – poznawczą, która łagodzi objawy zaburzenia.