Zaburzenia odżywiania
Zaburzenia odżywiania należą do grupy zaburzeń psychicznych i wymagają wielokierunkowego leczenia. Do najczęściej występujących zaburzeń odżywiania należą anoreksja, bulimia i zespół napadowego objadania. Zaburzenia odżywiania mogą wystąpić w każdym wieku, jednak rozwijają się najczęściej u nastolatków oraz u młodych dorosłych. Choroba dotyka młode dziewczęta najczęściej między 14. a 18. rokiem życia z obserwowaną obecnie tendencją do obniżania się wieku życia w chwili zachorowania. Zdecydowanie częściej problem ten dotyka kobiet, choć zdarza się, że chorują również młodzi chłopcy.
Jakie są objawy bulimii?
Bulimia to zaburzenie polegające na występowaniu napadów objadania się z towarzyszącym poczuciem utraty kontroli. Osoba chora na bulimię z powodu poczucia winy po przyjęciu ogromnej ilości pokarmów wykonuje tak zwane czynności kompensacyjne. Zazwyczaj polegają one na wymiotach, stosowaniu środków przeczyszczających, stosowaniu diety lub nadmiernych ćwiczeń fizycznych. Mają one na celu pozbycie się przyjętego pokarmu oraz zapobiegnięciu przyrostowi masy ciała. Charakterystyczne jest ciągłe myślenie o wysokokalorycznych produktach żywnościowych i powstrzymywanie się od jedzenia, co skutkuje narastającym napięciem, którego punktem kulminacyjnym jest napad żarłoczności. Jednorazowo dochodzi do spożycia od kilku do kilkudziesięciu tysięcy kcal, jednak jedzenie nie relaksuje, ale wzmaga napięcie, niepokój, negatywne myślenie o sobie. Dopiero czynność kompensacyjna powoduje rozładowanie i ulgę. Jednocześnie takie zachowania prowadzą do wyniszczenia organizmu. Epizod bulimiczny może pojawić się u każdego, jednak aby rozpoznać bulimię objawy muszą występować co najmniej 1x w tygodniu przez okres 3 miesięcy.
Jakie są konsekwencje bulimii?
Osoby, które chorują na bulimię borykają się z poważnymi konsekwencjami swojej choroby zwłaszcza jeśli trwa ona długo. Konsekwencją częstych wymiotów jest zniszczenie szkliwa zębów i próchnica, wypalenie przez kwas solny przełyku . Stosowanie środków przeczyszczających prowadzi do zaburzenia pracy jelita oraz żylaków tego narządu. Dodatkowo dochodzi do zaburzenia równowagi elektrolitowej i niedoborów składników odżywczych w organizmie. Nadmierne uprawianie sportu prowadzi do przewlekłych kontuzji.
Jakie są objawy zaburzenia objadania kompulsywnego?
Nie mniej cierpienia powoduje występowanie zespołu objadania kompulsywnego, które polega na napadowym objadaniu się. Tak jak w bulimii wiąże się z utratą kontroli nad liczbą, jakością i tempem spożywanych produktów. Ilości jedzenia jakie pochłania osoba dotknięta tym zaburzeniem są zdecydowanie większe niż przeciętne porcje. Charakterystyczne jest uporczywe myślenie o konkretnych produktach żywnościowych, których osoba najczęściej w codziennym życiu stara się unikać. Samo jedzenie jest czynnością przymusową. Osoba je, mimo odczucia sytości, ponieważ jej celem jest rozładowanie napięcia, a nie przyjemność smakowa czy głód. Charakterystyczne jest też bardzo szybkie tempo jedzenia. Najczęściej napady utrzymywane są w tajemnicy. Niektórym osobom udaje się ukrywać swój problem przez wiele lat. W przeciwieństwie do bulimii nie występują czynności kompensacyjne takie jak wymioty czy stosowanie środków przeczyszczających, ale jeśli po epizodach objadania osoba od razu wchodzi w tryb ostrej diety lub głodówki można zdiagnozować bulimię.
Ponieważ każdy z nas od czasu do czasu ulega napadom objadania ważna jest częstotliwość występowania takich zachowań. Zespół objadania kompulsywnego możemy zdiagnozować jeśli napady występują co najmniej raz na tydzień przez 3 miesiące.
Jakie są konsekwencje objadania kompulsywnego?
Konsekwencję, którą najbardziej zauważają pacjenci jest przyrost masy ciała. Mimo, że pacjenci dużo jedzą może wystąpić niedożywienie. Dzieje się tak ponieważ pacjenci często objadają się małowartościowymi produktami i przeplatają je ograniczeniami żywieniowymi w wyniku czego może dojść do niedoborów składników odżywczych. Nadmierne spożycie cukrów prowadzi do wytarcia i próchnicy zębów, insulinooporności, cukrzycy oraz innych chorób metabolicznych.
Jakie są objawy anoreksji?
Osoby cierpiące na anoreksję ograniczają spożycie pokarmów do tego stopnia, że zaczynają się głodzić. Ich zachowanie napędzane jest intensywną obawą przed przybraniem na wadze oraz zniekształconym postrzeganiem własnego ciała. Stają się zbyt zaabsorbowane żywnością, procesem jedzenia (lub niejedzenia) i wagą.
Osoby z anoreksją osiągają wagę poniżej 85% wagi oczekiwanej dla ich wieku i wzrostu. Drastycznie ograniczają spożycie pokarmów i mogą uprawiać forsowne ćwiczenia fizyczne w celu kontrolowania swojej wagi. Pomimo poważnego spadku masy ciała, osoby cierpiące na anoreksję wykazują skrajny lęk przed „przytyciem”. Nadmierna szczupłość jest bardzo niezdrowa dla organizmu ludzkiego, ale osoby cierpiące na anoreksję nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji. U kobiet, które zaczęły już miesiączkować, za brak miesiączki uważa się niewystąpienie co najmniej trzech kolejnych cyklów miesięcznych. U mężczyzn dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu.
Choć może wydawać się to zaskakujące, napadom objadania ulegają również osoby chore na anoreksję.
Pomimo, że dominującym obrazem tego zaburzenia jest wychudzenie i wyniszczenie organizmu z powodu stosowania restrykcji żywieniowych i nadmiernych ćwiczeń, to zdecydowanie większa cześć osób chorych od czasu do czasu ulega napadom objadania.
Wyróżnia się dwa typy anoreksji:
- Typ restrykcyjny – osoba chora nie przejawia takich zachowań jak gwałtowne objadanie się, prowokowanie wymiotów i nadużywanie środków przeczyszczających lub moczopędnych.
- Typ bulimiczny – osoba chora przejawia takie zachowania, jak gwałtowne objadanie się, prowokowanie wymiotów i nadużywanie środków przeczyszczających lub moczopędnych. Około 60% osób cierpiących na anoreksję gwałtownie się objada i/lub prowokuje wymioty albo nadużywa środków przeczyszczających i moczopędnych.
Jakie są konsekwencje anoreksji?
Anoreksja wywołuje spustoszenie w całym organizmie. Z powodu niedożywiania powoduje bezpłodność, uszkodzenia organów wewnętrznych, osteoporozę i jest jednym z najpoważniejszych zaburzeń psychicznych prowadzących nawet śmierci. Osoba nią dotknięta absolutnie nie powinna zwlekać z podjęciem leczenia.
Jak leczyć zaburzenia odżywiania?
Podstawową formą leczenia zaburzeń odżywiania jest psychoterapia psychodynamiczna i behawioralno – poznawcza. W przypadku chorujących nastolatków niezbędna może okazać się psychoterapia systemowa (rodzinna), gdyż zaburzenia odżywiania u młodych osób najczęściej mają związek z problemami występującymi w rodzinie.
Niektórzy pacjenci będą wymagali wsparcia farmakologicznego i podjęcia współpracy z lekarzem psychiatrą. Odpowiednio dobrane leki mogą redukować objawy choroby oraz być wykorzystywane w leczeniu współistniejących zaburzeń (np. depresyjnych czy lękowych).
Leczenie bulimii i zespołu objadania kompulsywnego najczęściej prowadzi się w warunkach ambulatoryjnych przy współpracy różnych specjalistów – psychoterapeuty, lekarza internisty, diabetologa, psychiatry, dietetyka. Pacjenci z anoreksją czasami wymagają leczenia szpitalnego, po którym powinno nastąpić dalsze leczenie ambulatoryjne.
Jakie są inne zaburzenia odżywiania?
Wśród innych zaburzeń odżywiania wymagających diagnostyki i leczenia to zespół jedzenia nocnego, PICA, zaburzenie przeżuwania, zaburzenie unikania lub ograniczania przyjmowania pokarmów (ARFID).
Pewne zaburzenia odżywiania, które nie zostały ujęte w klasyfikacjach diagnostycznych również wymagają obserwacji. Niespecyficzne zaburzenia odżywiania to: diabulimia, bigoreksja, neofobia żywieniowa, alkoreksja, pregoreksja.