Problemy z samooceną
Czym jest samoocena i poczucie własnej wartości?
Samoocena – to postawa wobec samego siebie, zwłaszcza wobec własnych możliwości oraz innych cech wartościowych społecznie.
Poczucie własnej wartości – to stan psychiczny powstały na skutek uogólnionej oceny dokonanej na własny temat.
Jakie są przyczyny problemów z samooceną?
Niska lub chwiejna samoocena to poważny problem wielu ludzi. Zaniżone poczucie własnej wartości wpływa negatywnie wiele aspektów życia. Osoby, które mają problem z adekwatnym postrzeganiem siebie mają kłopoty ze stworzeniem związku, boją się oceny innych, pracują poniżej swoich możliwości. Niskie poczucie wartości ma najczęściej źródło we wczesnym dzieciństwie. Rodzice mają bardzo duży wpływ na to, czy u dziecka rozwinie się zaniżona, chwiejna czy zawyżona samoocena.
Nadmierne wymagania, przesadna krytyka, niedocenianie sukcesów może przyczynić się powstania zaniżonej samooceny. Dziecko wówczas nabiera przekonania, że bez względu na to ile będzie się starać i tak będzie „niewystarczająco dobre”. Zaburzenia samooceny mogą być spowodowane również przez nadopiekuńczość rodziców. Wyręczanie dziecka w codziennych obowiązkach i trudniejszych zadaniach kształtuje późniejsze przekonania: „nie poradzę sobie w życiu, muszę szukać kogoś, kto się mną zaopiekuje, jestem bezradny”.
Problemy z samooceną kształtują również w sytuacji, kiedy w domu rodzinnym zostaje zachwiane podstawowe poczucie bezpieczeństwa. Dzieje się to w sytuacji częstych konfliktów rodzinnych, uzależnienia jednego z opiekunów, rozwodu rodziców lub śmierci jednego z nich.
Problemem może stać się również zawyżona samoocena, która powoduje konflikty w relacjach interpersonalnych. Nadmierna pewność siebie charakteryzuje się roszczeniowością, arogancją, poczuciem wyższości, nie szanowaniem cudzych granic, postawą „wszystko mi się należy, jestem lepszy od innych”. Taka postawa kształtuje się w sytuacji gdy rodzice w odpowiedni sposób nie wyznaczali granic swojemu dziecku, pozwalając na zbyt wiele w stosunku do wieku. Jeśli sami rodzice mają tendencje do nadmiernego narcyzmu, mogą takie wzorce zachowania przekazać swojemu potomstwu.
Jak poradzić sobie z problemem z samooceną?
Problemy z samoocena mogą przyczynić się do powstania depresji, zaburzeń odżywiania, zaburzeń osobowości. Nieadekwatnej samooceny nie leczy się jako osobnej jednostki chorobowej. Traktuje się ją raczej jak objaw głębszych trudności wynikających z wczesnych, bolesnych doświadczeń. Przyczyn problemów z samooceną jest bardzo wiele. Wymagają one uznania i przepracowania w psychoterapii. Dlatego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy doświadczonego psychoterapeuty.