Perfekcjonizm
Czym jest perfekcjonizm?
Wielu ludzi postrzega perfekcjonizm jako coś pozytywnego – jako dążenie do doskonałości, stawianie (sobie i/ lub innym) wysokich wymagań i celów oraz ciężką pracę w kierunku ich spełnienia. Ludzie często mają dobre powody, aby być perfekcjonistami – mówią na przykład, że to pozwala im być efektywnymi, zorganizowanymi i przygotowanymi na wszystko.
Posiadanie wysokich standardów może pomagać nam w odnoszeniu sukcesów, jednak czasami standardy te uniemożliwiają nam osiągnięcie szczęścia oraz mogą wpłynąć na pogorszenie funkcjonowania. Wszystko zależy od tego jak bardzo nasilona jest ta cecha i czy przejawiamy zdrowy perfekcjonizm czy neurotyczny.
Kiedy perfekcjonizm jest destrukcyjny?
Perfekcjonizm destrukcyjny to złudne przekonanie, że jeśli będziemy zachowywać się i wyglądać najlepiej, to zadowolimy innych, znajdziemy idealne szczęście w życiu i zaakceptujemy siebie. W człowieku rodzi się duży strach o popełnienie jakiegokolwiek błędu, co powoduje paraliż w działaniu i dążeniu do spełniania marzeń i bycia zadowolonym z życia.
Osoby z destrukcyjnym perfekcjonizmem oceniają siebie wyłącznie w kategoriach ciężkiej pracy oraz spełnienia własnych bardzo wyśrubowane standardów w wybranych sferach życia – takich, które dana osoba uważa za ważne. Umniejszają swoje sukcesy i powiększają swoje porażki. Dla chorobliwe go perfekcjonisty jedyny zadowalający poziom wykonania zadania to poziom doskonały i nie ma nic pośrodku. Zadanie nie może zostać wykonane po prostu dobrze. Istnieje jedna skala oceny 0-1 i „czarno-białe myślenie”
Perfekcjonizm łączy się również z krytycyzmem, brakiem spontaniczności, elastyczności i dystansu.
Jakie są konsekwencje perfekcjonizmu?
Paradoksalnie osoby, które cierpią na perfekcjonizm kliniczny mają duże problemy w osiągnięciu wymarzonych celów. Wysokie nasilenie tej cechy powoduje konsekwencje w postaci niemożności dokończenia zadań z powodu zbyt wysokich standardów, unikanie wyzwań z lęku przed porażką, zwlekanie z wykonywaniem czynności z obawy przed tym, że nie zostaną wykonane idealnie. Perfekcjonista może mieć również problem z tworzeniem głębokich, długotrwałych relacji międzyludzkich. Nikt nie jest wystarczająco dobrym partnerem dla perfekcjonisty. Drobna sprzeczka może spowodować zerwanie relacji, gdyż przyjaciel nie spełnił wysokich oczekiwań perfekcjonisty. Perfekcjoniści oceniają siebie bardzo surowo. Boją się, że ktoś oceni ich tak źle, jak oni sami o sobie myślą. Dlatego często wycofują się relacji, unikają kontaktów towarzyskich. Perfekcjonizm jest również cechą obserwowaną u osób chorujących na zaburzenia odżywiania i depresję.
Jak leczyć neurotyczny perfekcjonizm?
Celem terapii osoby, którą cechuje nadmierny perfekcjonizm jest wykształcenie empatii wobec samego siebie. Dostrzeżenie, że człowiek nie musi być idealny, aby być lubiany. Można popełniać błędy i jednocześnie odnosić sukcesy w życiu prywatnym czy zawodowym. Terapia uczy akceptacji do siebie. Perfekcjonizm najczęściej wyrasta na łonie wymagających opiekunów lub z innych przyczyn znajdujących się w przeszłych doświadczeniach pacjenta, dlatego głównie w procesie leczenia polecana jest psychoterapia.