Termin ten odnosi się do przejawów przykrych uczuć czy nastrojów. Przygnębienie, smutek, obniżony nastrój, poczucie pustki i bezradności są podstawą rozpoznania. Niekiedy najbardziej widoczna jest drażliwość i wybuchy złości. Osoba chorująca na depresję może utracić zainteresowanie tym, co dotychczas ją ciekawiło. Charakterystycznym objawem jest zanik odczuwania przyjemności, zniechęcenie, poczucie beznadziei, apatia. Nawet to, co wcześniej wywoływało pozytywne uczucia (praca, wypoczynek, kontakty społeczne) przestają cieszyć.

Według wielu badań nad dotkniętymi depresją dorosłymi i nastolatkami, doświadczenie utraty zainteresowania sprawami, które dotąd były uznawane za ważne, i zanik odczuwania przyjemności stanowią najpowszechniejsze cechy zespołu depresyjnego.

Niektórzy uważają, że depresja jest zaburzeniem myślenia. Ludzie w depresji zazwyczaj negatywnie myślą o sobie samych, o swoim otoczeniu i o przyszłości. Uważają się za niekompetentnych, skupiają się na własnych błędach i rozpamiętują porażki. Przejawiają krytycyzm wobec własnych czynów i cech. Często też czują się winni.  Dlatego niska samoocena jest powszechnym atrybutem depresji. Osoby z zaburzeniem depresyjnym mogą czuć się niezdolne do kierowania swoim życiem i do rozwiązywania problemów.

Obok negatywnego myślenia, depresję cechują zaburzenia przebiegu procesów umysłowych. Pojawiają się problemy z koncentracją uwagi, podejmowaniem decyzji i funkcjonowaniem pamięci. Osobie dotkniętej depresją ogromną trudność może sprawiać dokonywanie prostego wyboru w sklepie, a decydowanie w ważnych sprawach życiowych wydaje się w ogóle wykraczać poza jej możliwości.

Z powodu spowolnienia, apatii i obniżonej motywacji, osoby w depresji często wycofują się   z aktywności społecznej i ograniczają swoje typowe zachowania. Doświadczając ciężkiej depresji, chory może przez długie okresy pozostawać w łóżku. Pacjentom brakuje wigoru, by podjąć się jakichkolwiek zadań i je zakończyć.

Również zmiany wzorca snu i odżywiania należą do cech charakterystycznych depresji.  Problemy ze snem mogą przyjmować różne formy: trudności z zasypianiem, niedosytu lub nadmiaru snu. Zmiany łaknienia mogą przyjmować formę zwiększonego czy zmniejszonego apetytu z towarzyszącymi temu przybraniem na wadze lub utratą masy ciała.